Càng về khuya, mình càng hay nghĩ lan man về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, đi qua bao nhiêu dâu bể, mà giờ vẫn còn nguyên vẹn để mình đọc được. Nhiều người thường mặc định "Kho Tàng Pháp Bảo" là điều gì đó rất xa vời và lớn lao, tương tự như một viện lưu trữ vĩ đại chứa đựng vô số thư tịch cổ hoặc các hệ thống dữ liệu số hóa tân tiến. Kỳ thực, trong thâm tâm tôi, nó giống như một điểm tựa vững chắc. Một sức mạnh giữ cho nội tâm không bị chao đảo theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Mình tự hỏi, nếu không có cái kho tàng ấy —thiếu hụt Tam Tạng Pāḷi và những bản Chú giải, Phụ chú giải vốn được chư tiền bối tận tụy duy trì— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, tuy nhiên chính sự "bình dân hóa" đó đôi khi lại làm biến chất các giá trị đích thực của Chánh Pháp. Chánh Pháp không mất đi ngay lập tức đâu, mình nghĩ thế. Nó cứ mờ dần, loãng đi một chút mỗi ngày, cho tới khi con người chẳng còn ý niệm gì về mục tiêu giải thoát nguyên bản.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Không phải giữ sách trên kệ cho sạch bụi, mà là nỗ lực để các chuẩn mực thánh thiện đó luôn sống động trong chính con người mình. Có thể coi Pháp Bảo như một hệ quy chiếu chuẩn mực. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Nếu không có hệ thống chuẩn mực đó, chúng ta dễ dàng bị cảm xúc riêng tư dẫn dắt hoặc bị chi phối bởi những trải nghiệm mang tính nhất thời. Tu mà cứ theo cảm hứng thì sớm muộn gì cũng lạc đường, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Dưới góc độ người tại gia, tôi thấy mình cũng cần có bổn phận gìn giữ. Trách nhiệm ở đây không có nghĩa là đi giáo hóa cho bất kỳ ai, mà là tinh tấn học hỏi đúng đắn, hiểu sâu sắc để more info bảo vệ tính nguyên bản của giáo lý. Nếu thiếu đi sự thực hành, Pháp Bảo chẳng khác nào một khối tri thức vô hồn, là mớ giấy mực nằm im lìm. Chỉ khi ta đem Pháp bảo ra để quán chiếu từng cử chỉ, lời nói hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".
Nghĩ đến việc các thế hệ đi trước cứ bền bỉ tụng đọc, chép tay, và xác minh từng từ ngữ một để kế thừa, tôi tự nhận thấy mình còn nhiều lười biếng. Mình có mọi thứ trong tầm tay, chỉ cần một cái chạm trên điện thoại là có đủ kinh sách, nhưng chính sự "sẵn có" này đôi khi lại làm ta mất đi sự trân trọng cần thiết. Việc bảo vệ Chánh Pháp dường như rất lớn lao, nhưng có lẽ nó bắt nguồn từ hành động đơn giản: chịu khó ngồi xuống, đọc một đoạn kinh thật chậm, rồi tự hỏi mình có đang sống đúng như thế không. Không cần đến những hình thức phô trương, chỉ cần sự trung thực với nội tâm là đã quá đủ.
Bên ngoài thật lặng yên, chắc đã đến lúc tôi phải dừng lại những suy nghĩ miên man này. Pháp vốn dĩ vẫn ở đó, không thay đổi, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ cái sự im lặng này mới là lúc Pháp dễ thấm vào lòng nhất.